wat gaan we doen
De Klimatenkas in de Hortus wordt het huis van de biodiversiteit. In drie verschillende klimaatzones laten we zien wat klimaat met de biodiversiteit van het leven doet: een cactus ziet er niet voor niets heel anders uit dan een tropische palm. De drie zones in de nieuwe kas verschillen sterk van elkaar, en door ze zo naast elkaar te ervaren wordt duidelijk dat ieder klimaat unieke kenmerken heeft die bepalend zijn voor de ontwikkeling van de planten die er leven. Hierdoor wordt ook duidelijk dat klimaatverandering ingrijpende gevolgen heeft voor planten, plantensoorten en de biodiversiteit.
Een reis door het plantenrijk
De tropen
Het tropisch regenwoud is een van de meest soortenrijke plaatsen op aarde. Duizenden plantensoorten groeien er door elkaar. Er is altijd voldoende water, altijd warmte. De plantengroei is overdadig, overweldigend. Maar de onderlinge concurrentie is moordend; elke boom en plant zoekt het licht en gaan elkaar daarbij letterlijk niet uit de weg. Sommige duiken onder, sturen hun takken in de breedte. Ze maken hun blad extra groen om het beetje licht dat doordringt efficiënt te benutten. Andere planten, de epifyten, nestelen zich hogerop op takken en in boomkronen, om zo toch bij het licht te kunnen komen. In deze woekerende jungle vinden vele plantensoorten hun eigen niche, hun eigen unieke plek in een klimaat van overvloed.
De woestijn
De woestijn is open, uitgestrekt en droog. Helemaal geen plek voor een kwetsbare plant, die leeft van water. En toch vind je in extreem droge gebieden en woestijnen allerlei planten, met dikke, sappige bladen en stengels. Zij hebben zich in de evolutie weten te ontwikkelen naar weerbarstige vormen die deze extreme omstandigheden kunnen weerstaan. In de woestijnen over de wereld lijken we dezelfde planten tegen te komen, maar dat zijn het niet. Ver weg van elkaar, op verschillende continenten en gescheiden door oceanen, hebben verschillende plantensoorten zich op een vergelijkbare manier aangepast aan droge omstandigheden. En zijn ze heel sterk op elkaar gaan lijken. ‘Convergente evolutie’ noemen we dat. Zij vonden eenzelfde aanpassing op het klimaat.
Het Kaapse klimaat
De Zuid-Afrikaanse Kaap heeft een dynamiek die uniek is op de wereld. Droge zomers en natte winters, maar vooral een cyclus van natuurlijke, allesverwoestende branden. Tijdens de gortdroge zomers vat de heideachtige struiklaag gemakkelijk vlam. Zo’n brand doet zich om de 10 tot 15 jaar voor en verspreidt zich door de harde wind over honderden kilometers. Het is een natuurlijk, onmisbaar onderdeel in de levenscyclus, want na een brand begint alles opnieuw. Eerst verschijnen de bolgewassen, dan de eenjarigen en vervolgens de struiken. Nieuwelingen hebben evenveel kans om een plekje in het ecosysteem te bemachtigen als de oude garde. Kleine evolutionaire veranderingen in soorten krijgen de ruimte om zich te bewijzen. Doordat het klimaat al eeuwenlang constant is, sterven er weinig soorten uit. De Kaap is hiermee een ‘biodiversity hotspot´ geworden. Tegelijkertijd heeft een kleine verandering van klimaat hier dan ook direct een impact op die diversiteit.
Een kas voor de toekomst
Geheel in de lijn met de missie wordt de Klimatenkas duurzaam verbouwd. De glazen wanden hebben een isolerende werking, het dak wordt geïsoleerd met ETFE-folie en watersystemen zijn gericht op hergebruik van (regen)water. Deze kas met voor Nederland ´vreemde´ klimaten krijgt een geavanceerd klimaatsysteem met slimme ventilatie, irrigatie en efficiënte (bodem)verwarming. En dat alles werkt dag en nacht, in alle seizoenen.
Ook de toevoer van energie, elektra en warmte wordt CO2-neutraal. Een eerste stap op dit duurzame pad heeft de Hortus in 2017 al gezet door de koppeling van het warmte-koudesysteem van de Hermitage Amsterdam (tussenkunstenkas.nl). De Hortus gebruikt de overtollige warmte van de Hermitage om de kassen te verwarmen en stuurt koude terug naar het museum voor de koeling van de kunst.
Dit alles leverde de Hortus een jaarlijkse besparing op het gasverbruik op van 65% in 2017 & 2018, ruim 80% in 2019 en 87% in 2020. In de afgelopen vier jaar werd in totaal 568.000 m3 gas bespaard. De Hermitage heeft in deze jaren aan elektriciteit een besparing gerealiseerd van 1,4 miljoen kWh.
De gezamenlijk bereikte CO2-reductie bedroeg in deze vier jaar cumulatief 1400 ton.
Steun jouw Hortus van morgen
Jouw bijdrage, groot of klein, is voeding voor de Hortus van morgen.