De huidige Klimatenkas, die in 1993 werd gebouwd, is een publiekstrekker en een niet meer weg te denken beeld aan de Nieuwe Herengracht. De kas wordt ingrijpend verbouwd tot een duurzame constructie waarin het verhaal van biodiversiteit en de relatie met klimaat wordt verteld, met isolerende daken, hergebruik van (regen)water en slimme, energiezuinige klimaatsystemen.

Tijdens de verbouwing zullen de planten uit de kassen op verschillende plekken in binnen- en buitenland een tijdelijk onderkomen vinden.

Duurzaamheid voorop

De verbouwing van de Klimatenkas ligt in het verlengde van de missie van de Hortus; om bezoekers het belang van biodiversiteit en de relatie met het klimaat te laten zien, voelen en ruiken. Daarbij staat duurzaamheid voorop. “Als wij willen bereiken dat bezoekers anders gaan handelen, namelijk met zorg voor de natuur, dan moeten we ze daartoe inspireren en laten zien dat dat mogelijk is,” zegt directeur Carlien Blok.

Zo installeerde de Hortus in 2017 in samenwerking met H’ART Museum (voorheen Hermitage Amsterdam) een unieke Warmte Koude Opslag (WKO) waarbij de overtollige warmte van H’ART de kassen van de Hortus verwarmt en de Hortus op haar beurt de koude terugstuurt om de kunstwerken van het museum te koelen (www.tussenkunstenkas.nl). In 2019 en 2021 leverde dit de Hortus een jaarlijkse besparing van het gasverbruik op van 82%. In de periode tussen 2019 en 2022 werd in vier jaar tijd in totaal 630.000 m3 gas bespaard. In 2023 werd er 460.000 m3 gas bespaard. Dat betekent dat er sinds de aanleg van de Warmte Koude Opslag een miljoen m3 aan aan gas is bespaard.

De Hortus ziet het als haar morele plicht om het gebruik van materialen, energie en grondstoffen te beperken en zo duurzaam mogelijk te bouwen. Samen met Zwarts & Jansma Architecten, partnerbedrijven uit de glastuinbouw, de gemeente Amsterdam en andere partners, gaan we van de Drieklimatenkas op het vlak van duurzaamheid een voorbeeld maken. Daartoe zullen we diverse maatregelen treffen, waaronder innovatie isolatie-oplossingen zoals gebruik van ETFE-kussens in het dak, vergaand isolerende glasgevels, geavanceerde kasventilatie, opvang en gebruik van regenwater en energiezuinige (laag temperatuur) klimaatsystemen met geavanceerde regeltechniek.

Een eerste Kaapse collectie

En dat alles zodat de Hortus hier haar unieke plantencollectie kan huisvesten om straks bezoekers mee te nemen in het verhaal van klimaat en biodiversiteit. Hiervoor staat ook een flinke verhuizing van de plantencollectie op het programma. De tropische plantencollectie verhuist na de verbouwing naar de huidige subtropische kas. Zowel het nieuwe landschap als informatievoorziening zorgen voor een educatieve wandeling. De kas is straks op meerdere lagen te beleven en bestuderen, dankzij een vijver met glazen wand en een boomtoppenpad dat inzicht zal geven op de gelaagdheid die de tropische flora eigen is.

Aan de zuidzijde wordt de ideale plek gecreëerd voor de belangrijke Kaapse plantencollectie. De Kaapse collectie is een van de oudste collecties van de botanische tuin in Amsterdam. En met de inrichting van de kas wordt dit de eerste en meteen meest uitgebreide Zuid-Afrikaanse plantencollectie van Nederland. De planten vertellen het unieke verhaal van de Zuid-Afrikaanse Kaap, waar door de regelmatige bosbranden een eigen biodiversiteit is ontstaan.

Het woestijngedeelte blijft, afgezien van de algemene renovaties van de kas, onaangetast. De planten in dit gedeelte verhuizen niet, maar worden tijdelijk ‘ingepakt’ om de renovatieperiode goed te overleven.